IZH

In 1760 werd bij de rivier izh een metaalconstructie fabriek opgezet. In het begin werden er hoofdzakelijk zware metaalconstructies vervaardigd. Omstreeks 1807 werd er in opdracht van Tsaar Alexander ook begonnen met de productie van wapens. Pas in 1928 kwam het eerste prototype van een motorfiets tot stand. De IZH-1 was een ontwerp van constructeur Moscharov. Deze constructeur had in Leipzig machinebouw gestudeerd en later bij enkele Duitse motorfiets fabrieken stage gelopen en hielp o.a mee met het ontwerpen van de BMW R16. Als beloning kreeg hij er een mee naar huis.

De IZH-1 kwam nooit in productie, hij bleek al snel te zwaar en te lomp met zijn solo gewicht van 300kg. Hij was uitgerust met een 1200 cc V2-motor dwars in het frame geplaatst. De opvolgers IZH 3,4 en 5 en de NATI werden iets succesvoller. De NATI was een ontwerp afgeleid van diverse andere merken. Zo was het frame afgeleid van Zundapp en heeft het motorblok overeenkomsten met Indian. Ook van de NATI werden er niet veel geproduceerd. De opvolger, de PMZ, die veel gelijkenis vertoond met een Harley Davidson Liberator werd in grotere aantalen als leger motorfiets geproduceeerd. Niet in Izhevsk maar bij Moskou, een PMZ was dus eigenlijk ook geen IZH. Dit alles mocht Moscharov echter niet meer meemaken. Door zijn vele contacten met het buitenland was hij intussen tot vijand van het Sovjet systeem verklaard. Hij pleegde zelfmoord wetende dat hij opgepakt ging worden.

De IZH productie was in 1937 aangeland met het type IZH-7. Dit was een kopie van een 300cc DKW van 1928. Deze werd weer opgevolgd door de IZH-8, een iets aangepast type. Dit was meteen ook de meest geproduceerde vooroorlogse IZH. Na nog een type IZH-9, ook 300cc tweetakt, met dubbele uitlaat en de IZH-12, een 350c viertakt eencilinder.  Rond 1940 begon het kopiëren van de DKW NZ350, dit werd de IZH-350. Deze werd na de oorlog weer aangepast tot de IZH-49. Deze werd op zijn beurt in 1956 opgevolgd door de IZH-56 waarbij het motorblok vrijwel hetzelfde bleef maar het rijwiel gedeelte geheel werd aangepast .

Rond 1960 werd dit type weer opgevolgd door de planeta 1,2,3,4 tot rond 1980 de planeta 5 uitkwam, het model werd teeds iets gewijzigd maar nog steeds met DKW trekjes. In de jaren 60 was er naast de planeta nog een twee-cilinder model gekomen, de Jupiter. Het rijwielgedeelte is gelijk aan die van de Planeta. In de jaren 70 kwam er nog een sportmodel van de Planeta uit met opvallend veel Japanse onderdelen. Op dit moment is de Planeta 5 nog in productie in diverse uitvoeringen. Geheel nieuw is de Planeta 6,een watergekoelde uitvoering van de 5. Er is ook nog een terreinuitvoering met het Planeta sport blok. In de afgelopen jaren zijn er veel IZH motoren geproduceerd, vooral de Planeta is in Rusland populair. De topproductie lag in de jaren 1965 tot 1971.

Er werden 1.012.973 motoren gemaakt waarvan 766.487 Planeta’s. Dit is zo ongeveer een motor per minuut. Naast motoren worden er in de IZH fabriek ook nog auto’s, machines en wapens waaronder de beruchte kalashnikov gemaakt.

Hopelijk zal de ‘’izhmash’’ zoals het consern ondertussen heet niet van de motorfietsproductie afstappen maar de lange en vergaande motor geschiedenis van dit merk voortzetten. Naast de IZH zijn er in Rusland nog een aantal andere tweetakt merken als Voskhod en Minsk, ook deze twee merken overleven nog zij het zoekende naar de juiste weg.